၃.၁.၂၀၁၈ ေဒးလီး အလဲဗင္း
ဒုတိယကမၻာစစ္ မတိုင္မီကတည္းက မ်ိဳးသုဥ္းေပ်ာက္ကြယ္သည္ဟု ယူဆထားခဲ့ၾကေသာ ရခိုင္ေတာင္လိပ္မ်ားကို ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းျခင္းႏွင့္ သုေတသန လုပ္ငန္းမ်ား ျပဳလုပ္ေနေၾကာင္း သိရသည္။
ရခိုင္ေတာင္လိပ္မ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေဒသရင္းဖြား မ်ိဳးစိတ္ျဖစ္ၿပီး မ်ိဳးသုဥ္းရန္ အလြန္နီးသည့္ အေျခအေနသို႔ ေရာက္ရွိေနသျဖင့္ ရခိုင္ေတာင္လိပ္မ်ား အမ်ားဆံုးေနထိုင္ရာ ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ ရခိုင္ရိုးမ ဆင္ေဘးမဲ့ေတာတြင္ သစ္ေတာဦးစီးဌာန၊ သားငွက္ထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႕ (ျမန္မာႏိုင္ငံအစီအစဥ္) ႏွင့္ လိပ္မ်ိဳးဆက္ ရွင္သန္ေရးအဖြဲ႕မွ ပူးေပါင္း၍ ထိန္းသိမ္းေရးႏွင့္ သုေတသန လုပ္ငန္းမ်ား ျပဳလုပ္ေနၾကာင္း WCS/TSA မွ ရခိုင္ေတာင္ လိပ္ပေရာဂ်က္တာ၀န္ခံ လက္ေထာက္သုေတသနမွဴး ကိုထြန္းသူ၏ ေျပာၾကားခ်က္အရ သိရသည္။
“ဒီလိပ္က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာပဲ ေတြ႕ရတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ေဒသရင္းဖြား မ်ဳိးစိတ္ပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာင္မွ တျခားေနရာမွာ မရွိဘူး။ ရခိုင္ျပည္နယ္ တစ္ခုတည္းမွာပဲရွိတာ။ ဒုတိယကမၻာစစ္ မတိုင္ခင္ကတည္းက ဒီလိပ္ကို မ်ိဳးသုဥ္းသြားၿပီဆိုၿပီး သိပၸံပညာရွင္ အကုန္လံုးက ေျပာခဲ့ၾကတယ္။ ေနာက္ေတာ့ တ႐ုတ္ျပည္ ေစ်းကြက္မွာ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ေလာက္မွာ ျပန္ေတြ႕တယ္။ ျပန္ေတြ႕ၿပီး ေလ့လာေတာ့ မ်ိဳးသုဥ္းသြားတဲ့အထိ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ရွိေတာ့ ရွိေသးတယ္။ ဒါေပမဲ့ တအားႀကီး ေပါတာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ထိန္းသိမ္းေနရတဲ့ အေနအထားမွာ ရွိေနတယ္။ အဓိကက ေဒသခံေတြ နားလည္ၿပီး ေတာထဲကလိပ္ေတြကို သတ္မစားဖို႔ ပညာေပး လုပ္ရတယ္။ ရြာသားေတြ နားလည္ေအာင္ ပညာေပး ေဟာေျပာပြဲေတြ လုပ္ရတယ္။ ျခံေလွာင္ေမြးျမဴတာေတာ့ ရွိေတာ့ရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျခံေလွာင္ေမြးတာကို တအားႀကီး အဓိကထားၿပီး မလုပ္ပဲနဲ႔ ဒီရခိုင္ ေတာင္လိပ္ေတြကို သဘာ၀အတိုင္း ရွင္သန္ႏိုင္ေအာင္ ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းႏိုင္ေအာင္ စက္ (Transmitter) တပ္ဆင္ၿပီး သုေတသန လုပ္ေနတာေပါ့” ဟု ကိုထြန္းသူက ဆိုသည္။
ရခိုင္ေတာင္လိပ္မ်ား မ်ိဳးသုဥ္းေပ်ာက္ကြယ္လုနီးပါး အေျခအေနသို႔ ေရာက္ရွိသြားရျခင္းမွာ ၎တို႔၏ သားေပါက္ႏႈန္း နည္းပါးမႈ၊ တရားမ၀င္ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္မႈႏွင့္ ရခိုင္ေတာင္လိပ္မ်ား ေနထိုင္ရာ ေဒသရွိ ေဒသခံအခ်ိဳ႕၏ သတ္ျဖတ္စားေသာက္မႈတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။
“အဓိကက ရြာသားေတြက စားတာမ်ားတယ္။ အဲဒီဘက္က ရြာေတြက လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးလည္း ခက္တယ္။ ပိုက္ဆံရွိရင္ေတာင္မွ အသား၀ယ္စားဖို႔ခက္ေတာ့ ေတာထဲကိုပဲ မွီခိုေနရတယ္။ ေတာထဲမွာရွိတဲ့
အေကာင္ ဘယ္အေကာင္ကိုပဲ ရရေပါ့။ ဖမ္းၿပီးအသားစားရတာေပါ့။ ဖမ္းၿပီးေရာင္းတယ္ ဆိုတာကလည္း အျပင္လူေတြက လာၿပီး၀ယ္ၾကလို႔ေလ။ ဒါေၾကာင့္ ရြာထဲကို အျပင္လူေတြလာၿပီး လိပ္ခြံေတြ လာ၀ယ္တာရွိရင္ အေၾကာင္းၾကားဖို႔ ရြာသားေတြ နားလည္ေအာင္ ေသခ်ာေလးေျပာၿပီး ပညာေပးတာေတြ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔လုပ္လို႔ ဒီလိပ္ေတြ ဆက္မဖမ္းေတာ့ဘူးဆိုရင္ ေရရွည္မွာ မ်ိဳးသုဥ္းတာေတြ မရွိႏိုင္ေတာ့ဘူးေပါ့။ ရခိုင္ေတာင္လိပ္မ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဧရာ၀တီတိုင္းေဒသႀကီး အေနာက္ဘက္ျခမ္း၊ ခ်င္းျပည္နယ္ရွိ ေနရာအခ်ိဳ႕ႏွင့္ ရခုိင္ျပည္နယ္တို႔တြင္ ေတြ႕ရွိရေသာ္လည္း ယခုအခါ ရခိုင္ျပည္နယ္ ဂြၿမိဳ႕နယ္ႏွင့္ သံတြဲၿမိဳ႕နယ္ၾကားတြင္သာ အမ်ားဆံုး ေတြ႕ရွိရ ေၾကာင္း သိရသည္။