ဒီတပတ္ ျမန္မာ့မ်က္ေမွာက္ေရးရာ သံုးသပ္ခ်က္မွာ
ရခို္င္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း ျပႆနာအေပၚ ျမန္မာျပည္သူအမ်ားစု အျမင္နဲ႔
ျပည္ပအျမင္ေတြ ဘယ္လို ကြဲလြဲမႈရွိသလဲ၊ မူဆလင္ ဆူပူေသာင္းက်န္းမႈေတြ
႐ွိေနတဲ႔ ထိုင္း၊ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံေတြ အေျခအေနေတြ နဲ႔ ျမန္မာအေျခအေန
ကြာျခားမႈတူညီမႈေတြ ဘယ္လို႐ွိေနသလဲဆို တာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု Georgetown
တကၠသိုလ္ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရး ပါေမာကၡ Christina Fink နဲ႔ ဦးေက်ာ္ဇံသာတုိ႔
ေဆြးေႏြးသံုးသပ္ထားပါတယ္။
႐ွစ္ေလးလံုး အေရးေတာ္ပံုေနာက္ပိုင္း ျမန္မာ႔ဒီမိုကေရးႀကိဳးပမ္းသူ ေက်ာင္းသား လူငယ္ေတြကို ပညာသင္ၾကားပို႔ခ်ေပးခဲ႔ဘူးတဲ႔ Dr. Fink က ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းျပသနာ ဇစ္ျမစ္ကို အခုလိုစတင္သံုးသပ္ပါတယ္...
Dr. Fink ။ ။ ဒီျပႆနာမွာ သမိုင္းနဲ႔ဆိုင္တဲ့ အေၾကာင္းအရာတခုနဲ႔ ပတ္သက္ေန ပါတယ္။ ၿဗိတိသွ်လက္ထက္မွာတုန္းက ေတာင္အာရွေဒသက လူေတြကို အခု ျမန္မာႏိုင္ငံျဖစ္ေနတဲ့ ေဒသမွာ အေျခခ်ဖို႔ အားေပးခဲ့ပါတယ္။ လြတ္လပ္ေရးရေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံကို သစၥာရွိိတဲ့လူေတြ၊ ႏုိင္ငံသားျဖစ္ႏိုင္မယ့္ အခြင့္အလမ္း ရွိိခဲ့ေပမယ့္ ၿဗိတိသွ်ေခတ္မွာ ဝင္လာတဲ့ လူေတြေၾကာင့္ ဒီမတိုင္ခင္က ေနလာတဲ့လူေတြ အက်ဳိး ယုတ္ေစတယ္၊ နစ္နာရတယ္လို႔ အမ်ားအျပားက ရႈျမင္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ၿဗိတိသွ်လက္ေအာက္မွာ ဝင္လာတဲ့လူေတြကို ႏိုင္ငံသားေတြနဲ႔အတူ အခြင့္အေရး အျပည့္အဝ မေပးသင့္ဘူးလို႔ ယူဆခဲ့ၾကၿပီးေတာ့ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေနဝင္း ျပဌာန္းခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံသားဥပေဒနဲ႔အတူ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို ျပည္သူပိုင္ သိမ္းခဲ့တဲ့ လုပ္ရပ္ေတြက ၿဗိတိသွ်ေခတ္မွာ ဝင္ေရာက္လာတဲ့လူေတြကို ျပည္ပကို ထြက္ေစခဲ့ပါ တယ္။ မထြက္ခြါတဲ့ လူေတြအဖို႔လည္း ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ရဖို႔ ခက္ခဲသြားေစပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတေလွ်ာက္လံုးမွာလည္း ေတာင္အာရွက ဝင္လာတဲ့လူေတြ အဖို႔ ဟိႏၵဴပဲျဖစ္ျဖစ္၊ မူစလင္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ျမန္မာ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ ေနရာမရွိဘူး။ အထူးသျဖင့္ မူစလင္ေတြအတြက္ အခက္အခဲ ျဖစ္လာပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အဲဒီလို လြတ္လပ္ေရး မတိုင္ခင္ ၿဗိတိသွ်ေခတ္ကတည္းက ရွိခဲ့တဲ့ လူေတြရဲ ႔ ျပႆနာထက္ အခုေလာေလာဆယ္မွာ ေနာက္ပိုင္းဝင္လာတဲ့ လူေတြရဲ ႔ ျပႆနာက ပိုၿပီးေတာ့ အပူတျပင္းျဖစ္လာတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဥပမာဆိုၾကပါစို႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ လြတ္လပ္ေရးစစ္ပြဲျဖစ္တဲ့ ၁၉၇၁ ေနာက္ပိုင္းမွာ လူေတြအေတာ္မ်ား မ်ား ဝင္လာတယ္ဆုိတဲ့ အေထာက္အထားေတြ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဘဝမလံုၿခံဳ၊ စီးပြားေရး ကလည္း သူတုိ႔ဘက္မွာ ဘဝရပ္တည္ေရး အခက္အခဲေၾကာင့္ ဒီဘက္ကို ေျပာင္းေရႊ ႔လာတဲ့လူေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီလူေတြရဲ ႔ ျပႆနာက ပိုၿပီးအေရးႀကီးတယ္ ထင္ပါတယ္။
Dr. Fink ။ ။ ဟုတ္ပါတယ္။ အေရအတြက္ ဘယ္ေရြ ႔ဘယ္မွ်ဆိုတာ သိဖုိ႔ေတာ့ ခက္ပါ တယ္။ ဒါေပမဲ့လဲ ခရစ္ႏွစ္ ၂၀၀၀ ျပည့္မွာ ေမြးလာတဲ့လူေတြကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ သူတုိ႔ရဲ ႔ ဘိုးဘြားတဦးဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ေလာက္တုန္းက ဝင္လာခဲ့တာ လည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒီလူေတြကို ဟိုတုန္းက ဝင္လာတဲ့လူ၊ အခုေနာက္ ဝင္လာတဲ့ လူဆုိၿပီး ခြဲျခားရခက္မယ္လို႔ထင္ပါတယ္။ ၁၉၇၈-၇၉ မွာ စစ္အစိုးရ ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ ပိုင္းက မူစလင္ေတြကို ေမာင္းထုတ္ခဲ့တယ္ဆိုတာကိုလည္း သတိရသင့္ပါ တယ္။ ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ပိုင္းမွာလည္း အလားတူ လုပ္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ သူတုိ႔ကိုယ္ သူတုိ႔ ရိုဟင္ဂ်ာလို႔ သတ္မွတ္သူေတြဟာ သိန္းနဲ႔ခ်ီၿပီးေတာ့ ျမန္မာျပည္ျပင္ပကို ေရာက္ရွိသြားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ရွစ္ႏွစ္ ပဋိပကၡေတြ မျဖစ္ခင္ထဲကပါ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ က်ေနာ္ ဒီေနရာမွာ ႏိႈင္းယွဥ္စဥ္းစားမိတာ တခုကေတာ့ ဒီလို အေနာက္ဘက္က မူစလင္ေတြ ဝင္လာသလိုပဲ အေရွ ႔ဘက္မွာလည္း တရုတ္နယ္ စပ္ကေန တရုတ္ေတြဝင္တာတာရွိပါတယ္။ အဲဒီလို အေရွ ႔ဘက္က တရုတ္ေတြ ဝင္လာတာဟာ ဒီေလာက္ထိ ျပႆနာႀကီးႀကီးမားမား ျဖစ္မလာဘဲနဲ႔ အေနာက္ဘက္ က မူစလင္ေတြ ဝင္လာတာက ဘာေၾကာင့္ပိုၿပီိးေတာ့ အေရးႀကီးတဲ့ ျပႆနာ ျဖစ္ရ သလဲဆိုတာကိုလည္း ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္သင့္တယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။
Dr. Fink ။ ။ ဒါဟာ သိပ္ကိုအေရးႀကီးတဲ့ ေမးခြန္းတခုပါ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဒါက ဘာ ကိုေဖာ္ျပေနသလဲဆိုေတာ့ လူအုပ္စုအတုိင္းအတြက္ ျပႆနာ မျဖစ္ေပမယ့္လဲ တခ်ဳိ ႔ေသာ အုပ္စုေတြနဲ႔က်မွ ျပႆနာ ျဖစ္ရတယ္ဆိုတာ တုိင္းျပည္မွာရွိတဲ့ လူထုအမ်ားစုရဲ ႔ ထင္ျမင္ခ်က္ Perception ေပၚမွာ မူတည္တယ္ဆုိတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္နယ္စပ္ မွာလည္း ကိုးကန္႔လိုလူမ်ဳိးေတြ ရွိပါတယ္။ သူတုိ႔ဟာ ႏုိင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္ရွိၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့လဲ ရိုဟင္ဂ်ာ ဆိုသူေတြအေပၚမွာၾကေတာ့ မူဝါဒက ကြဲျပားသြားပါတယ္။ ဒီလိုမ်ဳိး ကြဲလြဲတဲ့ မူဝါဒ ထားရွိတာဟာ ဘာသာေရးကိစၥလည္း ပါဝင္တယ္လို႔ ထင္ပါ တယ္။ ဒါဟာ မူစလင္ လူဦးေရးဟာ ျမန္မာျပည္မွာ ဗုဒၶဘာသာ တည္ၿမဲေရးကို ၿခိမ္း ေျခာက္ေနတယ္ဆိုတဲ့ စိုးရိမ္စိတ္ ေပၚထြက္လာေနလုိ႔လည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုေတာ့ ဒီစိုးရိမ္စိတ္ဟာ တကယ္ အေျခအျမစ္ရွိတဲ့ စိုးရိမ္စိတ္ Reality လုိ႔ ထင္ပါသလား။ ဒါမွမဟုတ္ ဒီလို ျဖစ္လာလိမ့္မယ္ဆိုတဲ့ ထင္ျမင္မႈ Perception လို႔ ထင္ပါသလား။ ဘယ္လို သေဘာရပါသလဲ။
Dr. Fink ။ ။ တကယ္ျဖစ္မယ္လို႔ ယံုၾကည္သူေတြအဖို႔ ဒါဟာ အစစ္အမွန္ Reality လုိ႔ ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အျပင္ကလူေတြ အေနနဲ႔ေတာ့ အဲဒီလိုမ်ဳိး ရႈျမင္မႈ ခက္ခဲပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ မူစလင္လူဦးေရက သိပ္ကိုနည္းပါတယ္။ (၄) ရာခိုင္ႏႈန္းေအာက္မွာလည္း ရွိမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ (၃၀-၄၀) အတြင္း မွာ ဒီထက္ပိုမ်ားလာတယ္လို႔လည္း သန္းေခါင္းစာရင္းမွာ မေတြ႔ရပါဘူး။ သူတုိ႔ လူဦးေရဟာ အရင္ထက္ အတူတူပဲ ရွိေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ တႏုိင္ငံလံုးကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈ တစံုတရာ မေတြ႔ရပါဘူး။ ရခိုင္ျပည္က လူေတြအဖို႔ ႔ေတာ့ အဲဒီကိစၥကို စိုးရိမ္ၾကတာကို က်မ နားလည္ပါတယ္။ မူစလင္လူဦးေရဟာ ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ် တုိးပြားလာေနတာပါ။ ဒါေပမဲ့လဲ ဘာသာေရး မတူတဲ့အတြက္ အတူ မေနႏိုင္ဘူးဆိုတာလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ တိုင္းျပည္ကို အတူတကြ သစၥာေစာင့္သိၾက မယ္ ဆိုတာလည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ သူတုိ႔ျပည္နယ္မွာ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈေတြဟာ အုပ္စုႏွစ္ခုစလံုးအတြက္ အတူတကြ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းႏုိင္တဲ့ ကိစၥေတြပါ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အခုအခ်ိန္မွာ ႏုိင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္းအေနနဲ႔ စာနာမႈ အေထာက္အထား Humanitarian Crisis အဲဒီကိစၥကိုပဲ အဓိကထားၿပီး ေျပာေနၾကပါတယ္။ ဒါက ေလာေလာဆယ္ ျဖစ္ေနတဲ့ ကိစၥသာ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္တမ္း ပိုၿပီးႏိႈက္ရိႈင္းတဲ့ အေျခခံကိစၥ၊ အေျခခံျပႆနာေတြကို လူေတြ သိပ္မစဥ္းစားရဘူး။ ႏိုင္ငံေရးကိစၥကို သိပ္အေလးအနက္ မထားၾကဘူးဆိုတာကို ေလာေလာဆယ္ ေတြ႔ေနရပါတယ္။ ဘယ္လို သေဘာရပါလဲ။
Dr. Fink ။ ။ ရက္သတၱပတ္ႏွစ္ခုေလာက္အတြင္းမွာ လူေပါင္း ေလးသိန္းေက်ာ္ တျခားႏုိင္ငံကို ထြက္သြားတယ္ဆိုေတာ့လည္း စာနာမႈ ျပႆနာေတြ၊ အတိဒုကၡေတြ အမ်ားအျပား ရွိၾကမွာပါ။ ၿပီးေတာ့ ARSA က ဒီရဲစခန္းေတြကို တိုက္ခိုက္တဲ့အတြက္ ရခိုင္ျပည္နယ္နဲ႔တကြ တျပည္လံုးမွာ ခံျပင္းေဒါသထြက္ေနၾကမွာလည္း ေသခ်ာပါ တယ္။ ဒီတိုက္ခိုက္မႈေတြက အႏၱရာယ္ႀကီးမားတာလည္း အမွန္ပါ။ သိပ္ၿပီးေတာ့ စိုးရိမ္ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ဒီအခ်ိန္္မ်ဳိးမွာ ပိုၿပီးေတာ့ နက္ရိႈင္းတဲ့ ႏုိင္ငံေရးျပႆနာေ တြကို အာရံုစိုက္ဖို႔ ခက္ခဲပါတယ္။ ထြက္ေျပးၾကရတဲ့လူေတြ ဒီအထဲမွာ မူစလင္၊ ဟိႏၵဴ၊ ရခိုင္ တျခားလူမ်ဳိးစုေတြ ဘယ္သူပဲျဖစ္ျဖစ္ ျပည္တြင္းျပည္ပ အၾကမ္းဖက္မႈေတြေ ၾကာင့္ ထိခိုက္နစ္နာခဲ့ရတဲ့လူေတြ အားလံုးရဲ ႔ အတိဒုကၡေတြကို ဂရုစိုက္ၾကရမယ့္ အခ်ိန္ပါ။ လူေတြအားလံုး အႏၱရာယ္ကင္းၿပီးေတာ့ လံုၿခံဳမႈရွိၿပီ ဆိုမွပဲ ေရရွည္ခံမယ့္ အေျဖကို ရွာေဖြၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္ အခုျဖစ္ေနတဲ့ အေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဒၚေအာင္ ဆန္းစုၾကည္ကို ႏုိင္ငံတကာက အဓိကထားၿပီးေတာ့ အမ်ဳိးမ်ဳိး ေဝဖန္ပုတ္ခတ္ ရႈတ္ခ်ေနၾကပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ ကာလတုန္းကလည္း NLD ပါတီိမွာ တက္ၾကြ လႈပ္ ရွားတဲ့ မူစလင္ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိရဲ ႔သားနဲ႔ သူတုိ႔ကို အမတ္ကိုယ္စားလွယ္ေ လာင္းအျဖစ္ တေယာက္ကိုမွ မေရြးခ်ယ္ခဲ့ဘူးဆိုတဲ့ ကိစၥလည္းရွိပါတယ္။ တကယ္က ျပည္သူလူထု အမ်ားစုကိုယ္က မူစလင္ေတြေပၚမွာ အျမင္ေစာင္းေနတယ္လုိ႔ ေျပာရေ လမလား။ အမ်ဳိးဘာသာစြဲေတြက ေတာ္ေတာ္ေလး ျပင္းထန္လာေနပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီလို အေျခအေနမ်ဳိးမွာ လူထုရဲ ႔ သေဘာထားကို ဆန္႔က်င္ဖို႔၊ အဲဒီလူထုရဲ ႔ သေဘာ ထားကို ေျပာင္းလဲေပးဖို႔ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္တဦးအေနနဲ႔ လြယ္ကူပါ့မလား။
Dr. Fink ။ ။ ဒါက စဥ္းစားရမယ့္ ကိစၥပါ။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကာလတေလွ်ာက္လံုး မူစလင္ေၾကာက္စိတ္ေတြ၊ ရိုဟင္ဂ်ာ ဆန္႔က်င္မႈေတြကို မီဒီယာေတြနဲ႔ တျခားႏုိင္ငံပိုင္ ယႏၱရားေတြကတဆင့္ ေတာက္ေလွ်ာက္ျဖန္႔ျဖဴးလာခဲ့တာပါ။ တကယ္ေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာကို မေတြ႔ဘူးတဲ့လူေတြ အမ်ားႀကီးပါ။ ဒါေပမဲ့ သူတုိ႔ကလည္း ရိုဟင္ဂ်ာဆုိရင္ ေၾကာက္ေနၾကပါတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာေတြက သူတုိ႔ရဲ ႔ ရန္သူလို႔ ထင္ေနၾကပါတယ္။ ဒါဟာ စိတ္ပ်က္စရာေကာင္းတဲ့ အလားအလာပါ။ တကယ္ေတာ့ အခ်င္းခ်င္းထိေတြ႔ ဆက္ဆံၾကည့္ရင္ သူတုိ႔ဟာ ဘဝတူလူသားေတြဆုိတာကို နားလည္ၾကမွာပါ။ သူတို႔ ဟာလည္း သူတုိ႔မိသားစုနဲ႔ ၿငိမ္္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္း ေနထိုင္ခ်င္တယ္။ တရားဥပေဒကို ေလးစားလိုက္နာၾကတယ္။ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ မသင့္ဘူးလို႔ ျမင္လာၾကမွာပါ။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနနဲ႔ေတာ့ လူေတြ သူတုိ႔ႀကီးျပင္းလာတဲ့ အေတြးအျမင္ေ တြကို ေျပာင္းလဲျပစ္ဖုိ႔ အခက္အခဲ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူ႔အေနနဲ႔ေတာ့ စာနာစိတ္နဲ႔ ရႈျမင္ေျပာဆိုဖို႔ဆိုတာ ျဖစ္ႏုိင္မယ္ ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒီလို အလားတူျပႆနာမ်ဳိး မူစလင္ေတြနဲ႔ျဖစ္တဲ့ ပဋိပကၡမ်ဳိး၊ ျပႆနာမ်ဳိးဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာတင္မကဘူး၊ အေရွ ႔ေတာင္အာရွ ထိုင္းႏုိင္ငံေတာင္ပိုင္းမွာရွိတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္ေတာင္ပိုင္းမွာလည္း ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒီအေျခအေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံကို ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္ပါ။
Dr. Fink ။ ။ ထိုင္းနဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ ႏွစ္ႏုိင္ငံစလံုးမွာ မူစလင္လူနည္းစုေတြ ရွိၾကပါတယ္။ ထိုင္းႏုိင္ငံဟာ ဗုဒၶဘာသာလူမ်ားစု ႏုိင္ငံျဖစ္ၿပီးေတာ့၊ ဖိလစ္ပိုင္ဟာ ခရစ္ယာန္ လူမ်ား စု ေနထုိင္တဲ့ႏိုင္ငံ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ႏွစ္ႏုိင္ငံလံုးရဲ ႔ ေတာင္ပိုင္းေတြမွာ မူစလင္ေ တြက သူတို႔ဟာ ခြဲျခားဆက္ဆံခံေနရတယ္လို႔ ယူဆၿပီးေတာ့ ႏွစ္ႏုိင္ငံလံုးမွာ လက္ နက္ကိုင္ တုိက္ခိုက္မႈေတြ လုပ္ေနၾကပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ႀကီးႀကီးမားမား ကြာျခား တဲ့အခ်က္ကေတာ့ ထိုင္းနဲ႔ဖိလစ္ပိုင္က မူစလင္ေတြရဲ ႔ ႏုိင္ငံသားျဖစ္မႈကို ပိတ္ပင္ထား တာ မရွိိပါဘူး။ သူတုိ႔ႏုိင္ငံေတြမွာ ဘယ္အမ်ဳိးအႏြယ္၊ ဘယ္တုိင္းရင္းသားျဖစ္မွ ႏိုင္ငံ သား ျဖစ္ရမယ္။ သူတုိ႔ရဲ ႔ ဘိုးဘြားမိဘေတြဟာ ႏုိင္ငံတြင္းမွာ ႏွစ္ေပါင္း (၂၀၀) ေန ထိုင္ခဲ့ဖူးမွ ႏုိင္ငံသား ျဖစ္ရမယ္ဆိုတဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ မရွိပါဘူး။ သူတုိ႔ဟာ အဲဒီတုိင္းျ ပည္ေတြမွာ ကာလတာရွည္ ေနလာခဲ့ၾကၿပီးေတာ့ ဆက္လက္ေနထိုင္ခြင့္ေတြလည္း ျငင္းပယ္မခံရပါဘူး။ ဒါေပမဲ့လဲ ျမန္မာႏုိင္ငံက မူစလင္ေတြနဲ႔ တူတဲ့အခ်က္ကေတာ့ သူတုိ႔ဟာ မူစလင္ေတြ ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတဲ့အတြက္ ခြဲျခားဆက္ဆံခံရၿပီးေတာ့ အဲဒီ တုိင္းျပည္ေတြထဲမွာ တိုးတက္မယ့္အခြင့္အလမ္းေတြ မရွိိဘူးဆိုတဲ့ ခံစားခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ျမန္မာျပည္မွာလည္း ဒီလိုပဲ NLD အစိုးရက အခုေနာက္ဆံုး ႏုိင္ငံသားေပးဖို႔လုပ္ေတာ့ ဒီလူေတြက ရိုဟင္ဂ်ာလို႔ အသိအမွတ္ျပဳရမယ္ဆုိတာပဲ တင္းခံေနၾကတယ္လို႔ ၾကားရပါတယ္။ အစိုးရက လူမ်ဳိးနာမည္ မထည့္ေတာ့ဘူးလို႔ ေျပာတဲ့အခါ သူတုိ႔က လက္မခံဘူး။ ဒီနာမည္ကိုပဲ သူတုိ႔က ဆက္လက္ေတာင္းဆို တင္းခံေနတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီလူေတြက မ်ားေသာအားျဖင့္ ဆင္းရဲ တယ္၊ ပညာမတတ္တဲ့ လူေတြ ျဖစ္ေနၾကေတာ့ သူတို႔ဘက္က ႏုိင္ငံေရးသမားေတြ၊ အထူးသျဖင့္ ျပင္ပက စည္းရံုးလံႈေဆာ္ေနတဲ့ လူေတြ ေသြးထိုးလံႈေဆာ္မႈကလည္း ေတာ္ေတာ္အေရးပါေနတယ္လို႔ တခ်ဳိ ႔က သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ အဲဒါကို ဘယ္လိုျမင္ ပါလဲ။
Dr. Fink ။ ။ ျပႆနာ စတင္ရတာကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ႏုိင္ငံသားျဖစ္မႈဟာ Ethnicity လူမ်ဳိးႏြယ္ေပၚမွာ အေျခခံထားလို႔လို႔ က်မ ထင္ပါတယ္။ ဒါဟာ ကမာၻေပၚ မွာ အေတာ္ထူးဆန္းေနတာပါ။ ႏုိင္ငံအမ်ားအျပားမွာ တိုင္းျပည္အတြင္းမွာ ေမြးဖြားသူ ျဖစ္ရမယ္။ မိဘႏွစ္ပါး ဒီတုိင္းျပည္မွာ ေနထိုင္ရမယ္ဆိုတာေတြနဲ႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ လူမ်ဳိးႏြယ္နဲ႔ မဆိုင္ပါဘူး။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာလည္း ႏိုင္ငံသားဆိုတာ အစိုးရ သတ္မွတ္ ထား တဲ့ မ်ဳိးႏြယ္အုပ္စုတခုခုမွာ ပါဝင္ရမယ္ဆိုတဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ဳိး မရွိရင္ ဘာျပႆ နာမွ မရွိပါဘူး။ ရိုဟင္ဂ်ာ ဟုတ္တယ္မဟုတ္ဘူးဆိုတာ အေရးမႀကီးေတာ့ပါဘူး။ သူတုိ႔ဟာ သူတုိ႔ ရိုဟင္ဂ်ာလို႔ ေခၚေနရင္လည္း တုိင္းျပည္ထဲ က်န္တဲ့လူေတြအေနနဲ႔ ဂရုစိုက္စရာ မလိုပါဘူး။ အခု ရိုဟင္ဂ်ာလို႔ သတ္မွတ္ေစခ်င္္တာလည္း အဲဒီလိုမ်ဳိး မ်ဳိးႏြယ္တခုခုျဖစ္ အသိအမွတ္ ျပဳခံရေတာ့မွ ႏုိင္ငံသားျဖစ္ႏုိင္တဲ့ အခြင့္အလမ္း ရွိေန တယ္ဆိုလို႔ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ရွင့္ရဲ ႔ ပရိသတ္ေတြကို သိေစခ်င္ပါတယ္ သူတုိ႔ အေမရိ ကန္ျပည္ေထာင္စုကိုပဲျဖစ္ေစ၊ တျခားႏုိင္ငံတခုခုကိုျဖစ္ေစ သြားေနရင္ ဘယ္သူကမွ ဘုိးဘြားမိဘေတြ ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ရာေက်ာ္ ေနထိုင္ခဲ့ရဲ ႔လားဆိုတာ မစစ္ေဆးပါဘူး။ အဲဒီႏုိင္ငံမွာ ေမြးဖြားႀကီးျပင္းလာတယ္ဆိုရင္ အဲဒီႏုိင္ငံဟာ သူတုိ႔ႏုိင္ငံပါပဲ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ျမန္မာျပည္က လူေတြရဲ ႔ အျမင္ကေ တာ့ ဒီႏိုင္ငံျခားမွာ ေရာက္ေနတဲ့၊ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာေတြတင္မကဘူး၊ ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံ မွာဆိုရင္ ေတာင္အာရွကလူေတြ အေျမာက္အျမား ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီဟာကို သူတုိ႔နယ္ေျမအျဖစ္ ေတာင္းခံၾကတာ မရွိပါဘူး။ ဒီမွာကေတာ့ သူတုိ႔အတြက္ သီးျခား နယ္ေျမ ေတာင္းဆိုၾကတာကို စိုးရိမ္တယ္လို႔ ေျပာၾကပါတယ္။
Dr. Fink ။ ။ အဲဒီေဒသမွာ မူစလင္ေတြ ရွိေနခဲ့တယ္ဆိုတာကိုလည္း သတိျပဳသင့္ပါ တယ္။ ရာစုႏွစ္နဲ႔ခ်ီၿပီးေတာ့ သူတုိ႔ ရွိလာခဲ့တာပါ။ ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ မူစလင္ေတြ ေရာေႏွာေနခဲ့ၾကပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာလည္း ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြ ရွိပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရက သူတုိ႔ရပိုင္ခြင့္ေတြကို မပိတ္ပင္ပါဘူး။ မူစလင္ႏုိင္ငံမွာ မေနရဘူးလို႔ မေျပာပါဘူး။ ဦးႏုလက္ထက္ကလည္း ေမယုနယ္ျခားခရိုင္ဆိုၿပီး သီးျခားသတ္မွတ္ေပးခဲ့တာ ရွိပါတယ္။
႐ွစ္ေလးလံုး အေရးေတာ္ပံုေနာက္ပိုင္း ျမန္မာ႔ဒီမိုကေရးႀကိဳးပမ္းသူ ေက်ာင္းသား လူငယ္ေတြကို ပညာသင္ၾကားပို႔ခ်ေပးခဲ႔ဘူးတဲ႔ Dr. Fink က ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းျပသနာ ဇစ္ျမစ္ကို အခုလိုစတင္သံုးသပ္ပါတယ္...
Dr. Fink ။ ။ ဒီျပႆနာမွာ သမိုင္းနဲ႔ဆိုင္တဲ့ အေၾကာင္းအရာတခုနဲ႔ ပတ္သက္ေန ပါတယ္။ ၿဗိတိသွ်လက္ထက္မွာတုန္းက ေတာင္အာရွေဒသက လူေတြကို အခု ျမန္မာႏိုင္ငံျဖစ္ေနတဲ့ ေဒသမွာ အေျခခ်ဖို႔ အားေပးခဲ့ပါတယ္။ လြတ္လပ္ေရးရေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံကို သစၥာရွိိတဲ့လူေတြ၊ ႏုိင္ငံသားျဖစ္ႏိုင္မယ့္ အခြင့္အလမ္း ရွိိခဲ့ေပမယ့္ ၿဗိတိသွ်ေခတ္မွာ ဝင္လာတဲ့ လူေတြေၾကာင့္ ဒီမတိုင္ခင္က ေနလာတဲ့လူေတြ အက်ဳိး ယုတ္ေစတယ္၊ နစ္နာရတယ္လို႔ အမ်ားအျပားက ရႈျမင္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ၿဗိတိသွ်လက္ေအာက္မွာ ဝင္လာတဲ့လူေတြကို ႏိုင္ငံသားေတြနဲ႔အတူ အခြင့္အေရး အျပည့္အဝ မေပးသင့္ဘူးလို႔ ယူဆခဲ့ၾကၿပီးေတာ့ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေနဝင္း ျပဌာန္းခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံသားဥပေဒနဲ႔အတူ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို ျပည္သူပိုင္ သိမ္းခဲ့တဲ့ လုပ္ရပ္ေတြက ၿဗိတိသွ်ေခတ္မွာ ဝင္ေရာက္လာတဲ့လူေတြကို ျပည္ပကို ထြက္ေစခဲ့ပါ တယ္။ မထြက္ခြါတဲ့ လူေတြအဖို႔လည္း ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ရဖို႔ ခက္ခဲသြားေစပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတေလွ်ာက္လံုးမွာလည္း ေတာင္အာရွက ဝင္လာတဲ့လူေတြ အဖို႔ ဟိႏၵဴပဲျဖစ္ျဖစ္၊ မူစလင္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ျမန္မာ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ ေနရာမရွိဘူး။ အထူးသျဖင့္ မူစလင္ေတြအတြက္ အခက္အခဲ ျဖစ္လာပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အဲဒီလို လြတ္လပ္ေရး မတိုင္ခင္ ၿဗိတိသွ်ေခတ္ကတည္းက ရွိခဲ့တဲ့ လူေတြရဲ ႔ ျပႆနာထက္ အခုေလာေလာဆယ္မွာ ေနာက္ပိုင္းဝင္လာတဲ့ လူေတြရဲ ႔ ျပႆနာက ပိုၿပီးေတာ့ အပူတျပင္းျဖစ္လာတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဥပမာဆိုၾကပါစို႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ လြတ္လပ္ေရးစစ္ပြဲျဖစ္တဲ့ ၁၉၇၁ ေနာက္ပိုင္းမွာ လူေတြအေတာ္မ်ား မ်ား ဝင္လာတယ္ဆုိတဲ့ အေထာက္အထားေတြ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဘဝမလံုၿခံဳ၊ စီးပြားေရး ကလည္း သူတုိ႔ဘက္မွာ ဘဝရပ္တည္ေရး အခက္အခဲေၾကာင့္ ဒီဘက္ကို ေျပာင္းေရႊ ႔လာတဲ့လူေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီလူေတြရဲ ႔ ျပႆနာက ပိုၿပီးအေရးႀကီးတယ္ ထင္ပါတယ္။
Dr. Fink ။ ။ ဟုတ္ပါတယ္။ အေရအတြက္ ဘယ္ေရြ ႔ဘယ္မွ်ဆိုတာ သိဖုိ႔ေတာ့ ခက္ပါ တယ္။ ဒါေပမဲ့လဲ ခရစ္ႏွစ္ ၂၀၀၀ ျပည့္မွာ ေမြးလာတဲ့လူေတြကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ သူတုိ႔ရဲ ႔ ဘိုးဘြားတဦးဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ေလာက္တုန္းက ဝင္လာခဲ့တာ လည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒီလူေတြကို ဟိုတုန္းက ဝင္လာတဲ့လူ၊ အခုေနာက္ ဝင္လာတဲ့ လူဆုိၿပီး ခြဲျခားရခက္မယ္လို႔ထင္ပါတယ္။ ၁၉၇၈-၇၉ မွာ စစ္အစိုးရ ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ ပိုင္းက မူစလင္ေတြကို ေမာင္းထုတ္ခဲ့တယ္ဆိုတာကိုလည္း သတိရသင့္ပါ တယ္။ ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ပိုင္းမွာလည္း အလားတူ လုပ္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ သူတုိ႔ကိုယ္ သူတုိ႔ ရိုဟင္ဂ်ာလို႔ သတ္မွတ္သူေတြဟာ သိန္းနဲ႔ခ်ီၿပီးေတာ့ ျမန္မာျပည္ျပင္ပကို ေရာက္ရွိသြားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ရွစ္ႏွစ္ ပဋိပကၡေတြ မျဖစ္ခင္ထဲကပါ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ က်ေနာ္ ဒီေနရာမွာ ႏိႈင္းယွဥ္စဥ္းစားမိတာ တခုကေတာ့ ဒီလို အေနာက္ဘက္က မူစလင္ေတြ ဝင္လာသလိုပဲ အေရွ ႔ဘက္မွာလည္း တရုတ္နယ္ စပ္ကေန တရုတ္ေတြဝင္တာတာရွိပါတယ္။ အဲဒီလို အေရွ ႔ဘက္က တရုတ္ေတြ ဝင္လာတာဟာ ဒီေလာက္ထိ ျပႆနာႀကီးႀကီးမားမား ျဖစ္မလာဘဲနဲ႔ အေနာက္ဘက္ က မူစလင္ေတြ ဝင္လာတာက ဘာေၾကာင့္ပိုၿပီိးေတာ့ အေရးႀကီးတဲ့ ျပႆနာ ျဖစ္ရ သလဲဆိုတာကိုလည္း ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္သင့္တယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။
Dr. Fink ။ ။ ဒါဟာ သိပ္ကိုအေရးႀကီးတဲ့ ေမးခြန္းတခုပါ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဒါက ဘာ ကိုေဖာ္ျပေနသလဲဆိုေတာ့ လူအုပ္စုအတုိင္းအတြက္ ျပႆနာ မျဖစ္ေပမယ့္လဲ တခ်ဳိ ႔ေသာ အုပ္စုေတြနဲ႔က်မွ ျပႆနာ ျဖစ္ရတယ္ဆိုတာ တုိင္းျပည္မွာရွိတဲ့ လူထုအမ်ားစုရဲ ႔ ထင္ျမင္ခ်က္ Perception ေပၚမွာ မူတည္တယ္ဆုိတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္နယ္စပ္ မွာလည္း ကိုးကန္႔လိုလူမ်ဳိးေတြ ရွိပါတယ္။ သူတုိ႔ဟာ ႏုိင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္ရွိၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့လဲ ရိုဟင္ဂ်ာ ဆိုသူေတြအေပၚမွာၾကေတာ့ မူဝါဒက ကြဲျပားသြားပါတယ္။ ဒီလိုမ်ဳိး ကြဲလြဲတဲ့ မူဝါဒ ထားရွိတာဟာ ဘာသာေရးကိစၥလည္း ပါဝင္တယ္လို႔ ထင္ပါ တယ္။ ဒါဟာ မူစလင္ လူဦးေရးဟာ ျမန္မာျပည္မွာ ဗုဒၶဘာသာ တည္ၿမဲေရးကို ၿခိမ္း ေျခာက္ေနတယ္ဆိုတဲ့ စိုးရိမ္စိတ္ ေပၚထြက္လာေနလုိ႔လည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုေတာ့ ဒီစိုးရိမ္စိတ္ဟာ တကယ္ အေျခအျမစ္ရွိတဲ့ စိုးရိမ္စိတ္ Reality လုိ႔ ထင္ပါသလား။ ဒါမွမဟုတ္ ဒီလို ျဖစ္လာလိမ့္မယ္ဆိုတဲ့ ထင္ျမင္မႈ Perception လို႔ ထင္ပါသလား။ ဘယ္လို သေဘာရပါသလဲ။
Dr. Fink ။ ။ တကယ္ျဖစ္မယ္လို႔ ယံုၾကည္သူေတြအဖို႔ ဒါဟာ အစစ္အမွန္ Reality လုိ႔ ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အျပင္ကလူေတြ အေနနဲ႔ေတာ့ အဲဒီလိုမ်ဳိး ရႈျမင္မႈ ခက္ခဲပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ မူစလင္လူဦးေရက သိပ္ကိုနည္းပါတယ္။ (၄) ရာခိုင္ႏႈန္းေအာက္မွာလည္း ရွိမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ (၃၀-၄၀) အတြင္း မွာ ဒီထက္ပိုမ်ားလာတယ္လို႔လည္း သန္းေခါင္းစာရင္းမွာ မေတြ႔ရပါဘူး။ သူတုိ႔ လူဦးေရဟာ အရင္ထက္ အတူတူပဲ ရွိေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ တႏုိင္ငံလံုးကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈ တစံုတရာ မေတြ႔ရပါဘူး။ ရခိုင္ျပည္က လူေတြအဖို႔ ႔ေတာ့ အဲဒီကိစၥကို စိုးရိမ္ၾကတာကို က်မ နားလည္ပါတယ္။ မူစလင္လူဦးေရဟာ ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ် တုိးပြားလာေနတာပါ။ ဒါေပမဲ့လဲ ဘာသာေရး မတူတဲ့အတြက္ အတူ မေနႏိုင္ဘူးဆိုတာလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ တိုင္းျပည္ကို အတူတကြ သစၥာေစာင့္သိၾက မယ္ ဆိုတာလည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ သူတုိ႔ျပည္နယ္မွာ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈေတြဟာ အုပ္စုႏွစ္ခုစလံုးအတြက္ အတူတကြ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းႏုိင္တဲ့ ကိစၥေတြပါ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အခုအခ်ိန္မွာ ႏုိင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္းအေနနဲ႔ စာနာမႈ အေထာက္အထား Humanitarian Crisis အဲဒီကိစၥကိုပဲ အဓိကထားၿပီး ေျပာေနၾကပါတယ္။ ဒါက ေလာေလာဆယ္ ျဖစ္ေနတဲ့ ကိစၥသာ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္တမ္း ပိုၿပီးႏိႈက္ရိႈင္းတဲ့ အေျခခံကိစၥ၊ အေျခခံျပႆနာေတြကို လူေတြ သိပ္မစဥ္းစားရဘူး။ ႏိုင္ငံေရးကိစၥကို သိပ္အေလးအနက္ မထားၾကဘူးဆိုတာကို ေလာေလာဆယ္ ေတြ႔ေနရပါတယ္။ ဘယ္လို သေဘာရပါလဲ။
Dr. Fink ။ ။ ရက္သတၱပတ္ႏွစ္ခုေလာက္အတြင္းမွာ လူေပါင္း ေလးသိန္းေက်ာ္ တျခားႏုိင္ငံကို ထြက္သြားတယ္ဆိုေတာ့လည္း စာနာမႈ ျပႆနာေတြ၊ အတိဒုကၡေတြ အမ်ားအျပား ရွိၾကမွာပါ။ ၿပီးေတာ့ ARSA က ဒီရဲစခန္းေတြကို တိုက္ခိုက္တဲ့အတြက္ ရခိုင္ျပည္နယ္နဲ႔တကြ တျပည္လံုးမွာ ခံျပင္းေဒါသထြက္ေနၾကမွာလည္း ေသခ်ာပါ တယ္။ ဒီတိုက္ခိုက္မႈေတြက အႏၱရာယ္ႀကီးမားတာလည္း အမွန္ပါ။ သိပ္ၿပီးေတာ့ စိုးရိမ္ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ဒီအခ်ိန္္မ်ဳိးမွာ ပိုၿပီးေတာ့ နက္ရိႈင္းတဲ့ ႏုိင္ငံေရးျပႆနာေ တြကို အာရံုစိုက္ဖို႔ ခက္ခဲပါတယ္။ ထြက္ေျပးၾကရတဲ့လူေတြ ဒီအထဲမွာ မူစလင္၊ ဟိႏၵဴ၊ ရခိုင္ တျခားလူမ်ဳိးစုေတြ ဘယ္သူပဲျဖစ္ျဖစ္ ျပည္တြင္းျပည္ပ အၾကမ္းဖက္မႈေတြေ ၾကာင့္ ထိခိုက္နစ္နာခဲ့ရတဲ့လူေတြ အားလံုးရဲ ႔ အတိဒုကၡေတြကို ဂရုစိုက္ၾကရမယ့္ အခ်ိန္ပါ။ လူေတြအားလံုး အႏၱရာယ္ကင္းၿပီးေတာ့ လံုၿခံဳမႈရွိၿပီ ဆိုမွပဲ ေရရွည္ခံမယ့္ အေျဖကို ရွာေဖြၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္ အခုျဖစ္ေနတဲ့ အေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဒၚေအာင္ ဆန္းစုၾကည္ကို ႏုိင္ငံတကာက အဓိကထားၿပီးေတာ့ အမ်ဳိးမ်ဳိး ေဝဖန္ပုတ္ခတ္ ရႈတ္ခ်ေနၾကပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ ကာလတုန္းကလည္း NLD ပါတီိမွာ တက္ၾကြ လႈပ္ ရွားတဲ့ မူစလင္ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိရဲ ႔သားနဲ႔ သူတုိ႔ကို အမတ္ကိုယ္စားလွယ္ေ လာင္းအျဖစ္ တေယာက္ကိုမွ မေရြးခ်ယ္ခဲ့ဘူးဆိုတဲ့ ကိစၥလည္းရွိပါတယ္။ တကယ္က ျပည္သူလူထု အမ်ားစုကိုယ္က မူစလင္ေတြေပၚမွာ အျမင္ေစာင္းေနတယ္လုိ႔ ေျပာရေ လမလား။ အမ်ဳိးဘာသာစြဲေတြက ေတာ္ေတာ္ေလး ျပင္းထန္လာေနပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီလို အေျခအေနမ်ဳိးမွာ လူထုရဲ ႔ သေဘာထားကို ဆန္႔က်င္ဖို႔၊ အဲဒီလူထုရဲ ႔ သေဘာ ထားကို ေျပာင္းလဲေပးဖို႔ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္တဦးအေနနဲ႔ လြယ္ကူပါ့မလား။
Dr. Fink ။ ။ ဒါက စဥ္းစားရမယ့္ ကိစၥပါ။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကာလတေလွ်ာက္လံုး မူစလင္ေၾကာက္စိတ္ေတြ၊ ရိုဟင္ဂ်ာ ဆန္႔က်င္မႈေတြကို မီဒီယာေတြနဲ႔ တျခားႏုိင္ငံပိုင္ ယႏၱရားေတြကတဆင့္ ေတာက္ေလွ်ာက္ျဖန္႔ျဖဴးလာခဲ့တာပါ။ တကယ္ေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာကို မေတြ႔ဘူးတဲ့လူေတြ အမ်ားႀကီးပါ။ ဒါေပမဲ့ သူတုိ႔ကလည္း ရိုဟင္ဂ်ာဆုိရင္ ေၾကာက္ေနၾကပါတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာေတြက သူတုိ႔ရဲ ႔ ရန္သူလို႔ ထင္ေနၾကပါတယ္။ ဒါဟာ စိတ္ပ်က္စရာေကာင္းတဲ့ အလားအလာပါ။ တကယ္ေတာ့ အခ်င္းခ်င္းထိေတြ႔ ဆက္ဆံၾကည့္ရင္ သူတုိ႔ဟာ ဘဝတူလူသားေတြဆုိတာကို နားလည္ၾကမွာပါ။ သူတို႔ ဟာလည္း သူတုိ႔မိသားစုနဲ႔ ၿငိမ္္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္း ေနထိုင္ခ်င္တယ္။ တရားဥပေဒကို ေလးစားလိုက္နာၾကတယ္။ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ မသင့္ဘူးလို႔ ျမင္လာၾကမွာပါ။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနနဲ႔ေတာ့ လူေတြ သူတုိ႔ႀကီးျပင္းလာတဲ့ အေတြးအျမင္ေ တြကို ေျပာင္းလဲျပစ္ဖုိ႔ အခက္အခဲ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူ႔အေနနဲ႔ေတာ့ စာနာစိတ္နဲ႔ ရႈျမင္ေျပာဆိုဖို႔ဆိုတာ ျဖစ္ႏုိင္မယ္ ထင္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒီလို အလားတူျပႆနာမ်ဳိး မူစလင္ေတြနဲ႔ျဖစ္တဲ့ ပဋိပကၡမ်ဳိး၊ ျပႆနာမ်ဳိးဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာတင္မကဘူး၊ အေရွ ႔ေတာင္အာရွ ထိုင္းႏုိင္ငံေတာင္ပိုင္းမွာရွိတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္ေတာင္ပိုင္းမွာလည္း ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒီအေျခအေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံကို ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္ပါ။
Dr. Fink ။ ။ ထိုင္းနဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ ႏွစ္ႏုိင္ငံစလံုးမွာ မူစလင္လူနည္းစုေတြ ရွိၾကပါတယ္။ ထိုင္းႏုိင္ငံဟာ ဗုဒၶဘာသာလူမ်ားစု ႏုိင္ငံျဖစ္ၿပီးေတာ့၊ ဖိလစ္ပိုင္ဟာ ခရစ္ယာန္ လူမ်ား စု ေနထုိင္တဲ့ႏိုင္ငံ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ႏွစ္ႏုိင္ငံလံုးရဲ ႔ ေတာင္ပိုင္းေတြမွာ မူစလင္ေ တြက သူတို႔ဟာ ခြဲျခားဆက္ဆံခံေနရတယ္လို႔ ယူဆၿပီးေတာ့ ႏွစ္ႏုိင္ငံလံုးမွာ လက္ နက္ကိုင္ တုိက္ခိုက္မႈေတြ လုပ္ေနၾကပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ႀကီးႀကီးမားမား ကြာျခား တဲ့အခ်က္ကေတာ့ ထိုင္းနဲ႔ဖိလစ္ပိုင္က မူစလင္ေတြရဲ ႔ ႏုိင္ငံသားျဖစ္မႈကို ပိတ္ပင္ထား တာ မရွိိပါဘူး။ သူတုိ႔ႏုိင္ငံေတြမွာ ဘယ္အမ်ဳိးအႏြယ္၊ ဘယ္တုိင္းရင္းသားျဖစ္မွ ႏိုင္ငံ သား ျဖစ္ရမယ္။ သူတုိ႔ရဲ ႔ ဘိုးဘြားမိဘေတြဟာ ႏုိင္ငံတြင္းမွာ ႏွစ္ေပါင္း (၂၀၀) ေန ထိုင္ခဲ့ဖူးမွ ႏုိင္ငံသား ျဖစ္ရမယ္ဆိုတဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ မရွိပါဘူး။ သူတုိ႔ဟာ အဲဒီတုိင္းျ ပည္ေတြမွာ ကာလတာရွည္ ေနလာခဲ့ၾကၿပီးေတာ့ ဆက္လက္ေနထိုင္ခြင့္ေတြလည္း ျငင္းပယ္မခံရပါဘူး။ ဒါေပမဲ့လဲ ျမန္မာႏုိင္ငံက မူစလင္ေတြနဲ႔ တူတဲ့အခ်က္ကေတာ့ သူတုိ႔ဟာ မူစလင္ေတြ ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတဲ့အတြက္ ခြဲျခားဆက္ဆံခံရၿပီးေတာ့ အဲဒီ တုိင္းျပည္ေတြထဲမွာ တိုးတက္မယ့္အခြင့္အလမ္းေတြ မရွိိဘူးဆိုတဲ့ ခံစားခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ျမန္မာျပည္မွာလည္း ဒီလိုပဲ NLD အစိုးရက အခုေနာက္ဆံုး ႏုိင္ငံသားေပးဖို႔လုပ္ေတာ့ ဒီလူေတြက ရိုဟင္ဂ်ာလို႔ အသိအမွတ္ျပဳရမယ္ဆုိတာပဲ တင္းခံေနၾကတယ္လို႔ ၾကားရပါတယ္။ အစိုးရက လူမ်ဳိးနာမည္ မထည့္ေတာ့ဘူးလို႔ ေျပာတဲ့အခါ သူတုိ႔က လက္မခံဘူး။ ဒီနာမည္ကိုပဲ သူတုိ႔က ဆက္လက္ေတာင္းဆို တင္းခံေနတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီလူေတြက မ်ားေသာအားျဖင့္ ဆင္းရဲ တယ္၊ ပညာမတတ္တဲ့ လူေတြ ျဖစ္ေနၾကေတာ့ သူတို႔ဘက္က ႏုိင္ငံေရးသမားေတြ၊ အထူးသျဖင့္ ျပင္ပက စည္းရံုးလံႈေဆာ္ေနတဲ့ လူေတြ ေသြးထိုးလံႈေဆာ္မႈကလည္း ေတာ္ေတာ္အေရးပါေနတယ္လို႔ တခ်ဳိ ႔က သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ အဲဒါကို ဘယ္လိုျမင္ ပါလဲ။
Dr. Fink ။ ။ ျပႆနာ စတင္ရတာကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ႏုိင္ငံသားျဖစ္မႈဟာ Ethnicity လူမ်ဳိးႏြယ္ေပၚမွာ အေျခခံထားလို႔လို႔ က်မ ထင္ပါတယ္။ ဒါဟာ ကမာၻေပၚ မွာ အေတာ္ထူးဆန္းေနတာပါ။ ႏုိင္ငံအမ်ားအျပားမွာ တိုင္းျပည္အတြင္းမွာ ေမြးဖြားသူ ျဖစ္ရမယ္။ မိဘႏွစ္ပါး ဒီတုိင္းျပည္မွာ ေနထိုင္ရမယ္ဆိုတာေတြနဲ႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ လူမ်ဳိးႏြယ္နဲ႔ မဆိုင္ပါဘူး။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာလည္း ႏိုင္ငံသားဆိုတာ အစိုးရ သတ္မွတ္ ထား တဲ့ မ်ဳိးႏြယ္အုပ္စုတခုခုမွာ ပါဝင္ရမယ္ဆိုတဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ဳိး မရွိရင္ ဘာျပႆ နာမွ မရွိပါဘူး။ ရိုဟင္ဂ်ာ ဟုတ္တယ္မဟုတ္ဘူးဆိုတာ အေရးမႀကီးေတာ့ပါဘူး။ သူတုိ႔ဟာ သူတုိ႔ ရိုဟင္ဂ်ာလို႔ ေခၚေနရင္လည္း တုိင္းျပည္ထဲ က်န္တဲ့လူေတြအေနနဲ႔ ဂရုစိုက္စရာ မလိုပါဘူး။ အခု ရိုဟင္ဂ်ာလို႔ သတ္မွတ္ေစခ်င္္တာလည္း အဲဒီလိုမ်ဳိး မ်ဳိးႏြယ္တခုခုျဖစ္ အသိအမွတ္ ျပဳခံရေတာ့မွ ႏုိင္ငံသားျဖစ္ႏုိင္တဲ့ အခြင့္အလမ္း ရွိေန တယ္ဆိုလို႔ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ရွင့္ရဲ ႔ ပရိသတ္ေတြကို သိေစခ်င္ပါတယ္ သူတုိ႔ အေမရိ ကန္ျပည္ေထာင္စုကိုပဲျဖစ္ေစ၊ တျခားႏုိင္ငံတခုခုကိုျဖစ္ေစ သြားေနရင္ ဘယ္သူကမွ ဘုိးဘြားမိဘေတြ ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ရာေက်ာ္ ေနထိုင္ခဲ့ရဲ ႔လားဆိုတာ မစစ္ေဆးပါဘူး။ အဲဒီႏုိင္ငံမွာ ေမြးဖြားႀကီးျပင္းလာတယ္ဆိုရင္ အဲဒီႏုိင္ငံဟာ သူတုိ႔ႏုိင္ငံပါပဲ။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ျမန္မာျပည္က လူေတြရဲ ႔ အျမင္ကေ တာ့ ဒီႏိုင္ငံျခားမွာ ေရာက္ေနတဲ့၊ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာေတြတင္မကဘူး၊ ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံ မွာဆိုရင္ ေတာင္အာရွကလူေတြ အေျမာက္အျမား ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီဟာကို သူတုိ႔နယ္ေျမအျဖစ္ ေတာင္းခံၾကတာ မရွိပါဘူး။ ဒီမွာကေတာ့ သူတုိ႔အတြက္ သီးျခား နယ္ေျမ ေတာင္းဆိုၾကတာကို စိုးရိမ္တယ္လို႔ ေျပာၾကပါတယ္။
Dr. Fink ။ ။ အဲဒီေဒသမွာ မူစလင္ေတြ ရွိေနခဲ့တယ္ဆိုတာကိုလည္း သတိျပဳသင့္ပါ တယ္။ ရာစုႏွစ္နဲ႔ခ်ီၿပီးေတာ့ သူတုိ႔ ရွိလာခဲ့တာပါ။ ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ မူစလင္ေတြ ေရာေႏွာေနခဲ့ၾကပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာလည္း ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြ ရွိပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရက သူတုိ႔ရပိုင္ခြင့္ေတြကို မပိတ္ပင္ပါဘူး။ မူစလင္ႏုိင္ငံမွာ မေနရဘူးလို႔ မေျပာပါဘူး။ ဦးႏုလက္ထက္ကလည္း ေမယုနယ္ျခားခရိုင္ဆိုၿပီး သီးျခားသတ္မွတ္ေပးခဲ့တာ ရွိပါတယ္။