11 October 2017
ရိုဟင္ဂ်ာရြာေတြကို လုံျခဳံေရး တပ္ဖြဲ႕ေတြက မီးရွို႔တယ္လို႔ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္ အေရး အစီရင္ခံစာက ေဖာ္ျပကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္ အေရး မဟာ မင္းႀကီး ႐ုံးက ျမန္ မာျပည္ရခိုင္အေရးအခင္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အစီရင္ခံစာ အသစ္တေစာင္ကို ဒီေန႔ ထုတ္ ျပန္လိုက္ပါတယ္။ ဒီအစီရင္ခံစာက ျမန္မာစစ္ တပ္ဟာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို အၿပီးအပိုင္ အိမ္ျပန္မလာနိုင္ေတာ့ေအာင္အကြက္ ခ်စီစဥ္လုပ္ကိုင္ေနတယ္လို႔ စြပ္စြဲထားပါတယ္။ ဘာအေထာက္အထားေတြရွိလို႔ အခုလို စြပ္စြဲတာပါလဲ။
ဂ်နီဗာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး႐ုံးရဲ့ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိပုဂၢိဳလ္ အဲလစ္ဇ ဘက္ သေရာက္ဇယ္လ္ Elizabeth Throssell ကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္း ထားပါတယ္။
ဘီဘီစီ
အခုဒီအစီရင္ခံစာမွာ အဓိက ေတြ႕ရွိထားတဲ့အခ်က္ေတြက ဘာေတြပါလဲ။
အဲလစ္ဇဘက္
အခုေလာေလာဆယ္ ေကာ့ဆက္ဘဇားကို ေရာက္လာတဲ့သူေတြဟာ ေၾကာက္လန္႔ တုန္လွုပ္ေနၾကတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ သူတို႔ျပန္ေျပာတာက လုံျခဳံေရးတပ္ဖြဲ႕ေတြ သတ္ျဖတ္တာေတြကို သူတို႔ျမင္ခဲ့ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ရြာသားေတြကို တိုက္ခိုက္ တာေတြ အိမ္ေတြကို မီးရွို႔တာေတြကိုလည္း ၾကဳံခဲ့ရတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ သူတို႔ဟာ အိမ္ကေန ထြက္ေျပးၿပီး ေတာင္ေပၚ တက္ေျပးပုန္းေအာင္းခဲ့ရတယ္။ သူတို႔ထြက္ေျပးၿပီးေနာက္မွာ သူတို႔အိမ္ဟာ လည္း မီးရွို႔ခံခဲ့ရတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
သူတို႔ေျပာၾကားခဲ့တာေတြကို အားလုံးစုေပါင္းလိုက္တဲ့အခါ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မွု အမ်ားအျပားရွိခဲ့ေၾကာင္းေတြ႕ရပါတယ္။
ဒီအစီရင္ခံစာမွာ အေလးအနက္ထားေထာက္ျပတဲ့အခ်က္က အခုတိုက္ခိုက္ မွုေတြ ဟာ ေသေသခ်ာခ်ာ စုစည္းျပင္ဆင္ထားတာေတြျဖစ္တယ္။ တခုနဲ႔တ ခုအခ်ိတ္အ ဆက္ရွိတယ္။ စနစ္တက် ျပင္ဆင္ထားတာေတြျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ပါပဲ။
ဘီဘီစီ
အခုမစၥ အဲလစ္ဇဘက္ ေျပာသြားတာက လုံျခဳံေရးတပ္ဖြဲ႕ေတြလုပ္တယ္လို႔ ဆိုပါ တယ္။ အဲဒါ ဘယ္လိုလုပ္ၿပီး သိတာပါလဲ။ ခင္ဗ်ားတို႔ေမးျမန္းခဲ့တဲ့ သူေတြက ဘယ္ သူဘယ္ဝါကသတ္တယ္ဆိုတာမ်ိဳးကို တိတိက်က် နာမည္ တပ္ေျပာၾကသလား။
အဲလစ္ဇဘက္
ကိုယ္တိုင္ခံရတဲ့လူေတြ ေမးျမန္းခဲ့တဲ့ သက္ေသေတြက အဲသလိုလုပ္ၾကတာဟာ လုံျခဳံေရးတပ္ဖြဲ႕ေတြလို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္တခ်ိဳ႕သက္ေသေတြကေတာ့လုံျခဳံေရး တပ္ဖြဲ႕ေတြတြင္မကပဲ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြကပါ ဓားေတြကိုင္ၿပီး လုံျခဳံေရး တပ္ဖြဲ႕ေတြ နဲ႔ အတူပူးေပါင္းတိုက္ခိုက္တာမ်ိဳးရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ဘီဘီစီ
ဗမာအစိုးရကေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာေတြဟာ သူတို႔အိမ္ သူတို႔ မီးရွို႔ၿပီး ထြက္ေျပးၾက တယ္လို႔ ထပ္ကာထပ္ကာ ေျပာပါတယ္။ အခုေျပာဆို ခ်က္ေတြနဲ႔ဆိုရင္ ေျဖာင့္ေျဖာင့္ ႀကီး ဆန္႔က်င္ပါတယ္။ အခုခင္ဗ်ားတို႔ကို ေျပာတဲ့လူေတြရဲ့စကား အေပၚမွာ ခင္ဗ်ားတို႔ ဘယ္ေလာက္အထိ ယုံၾကည္စိတ္ခ်လဲ။
အဲလစ္ဇဘက္
က်မတို႔လုပ္တဲ့ အစီရင္ခံစာက ဒီတခုတည္း မဟုတ္ပါဘူး။ တျခားအစီရင္ ခံစာေတြ ကိုလည္း က်မတို႔ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ တျခားအေထာက္အထား သက္ေသေတြလည္း အမ်ားအျပားေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီအေထာက္ အထားေတြအရလည္း လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မွုေတြရွိေန တာေတြ႕ရပါ တယ္။
ေနာက္ထပ္တျခားအဖြဲ႕တဖြဲ႕ကလည္းထပ္ၿပီးအခ်က္အလက္စုေဆာင္း တဲ့ အလုပ္ေတြ ဆက္လုပ္ေနပါတယ္။
အခုေမးခြန္းေတြကို အမ်ိဳးအစားမတူတဲ့ လူေပါင္း ၆၅ ေယာက္ကို ေရြးခ်ယ္ၿပီးေမးျမန္း ထားတာပါ။ အဲသလို ေမးရာမွာသူတို႔ ေျဖဆိုၾကတဲ့ အေျဖေတြဟာ တခုနဲ႔တခုကိုက္ ညီေနပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဒဏ္ရာေတြနဲ႔ေရာက္လာတဲ့လူေတြကိုလည္း က်မတို႔ေတြ႕ ရပါတယ္။ ဒါေတြက ခိုင္မာတဲ့သက္ေသအေထာက္အထားေတြပါ။
ဘီဘီစီ
အခုဒီအစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ စြပ္စြဲခ်က္ေတြက ေတာ္ေတာ္ျပင္းတာကို သတိ ထားမိပါတယ္။ ဒီေလာက္ႀကီးမားတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြကို ရိုဟင္ဂ်ာေတြတ ဖက္တည္း ကိုပဲ ေမးတာဟာ လုံေလာက္တယ္လို႔ထင္လား။ ရခိုင္ေတြကိုမေမးဘဲ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ ကို ေမး႐ုံနဲ႔ လုံေလာက္ရဲ့လား။
အဲလစ္ဇဘက္
ရခိုင္ေတြကို မေမးရျခင္းအေၾကာင္းက က်မတို႔ကို ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲ ဝင္ခြင့္မေပး လို႔ပါ။ လူ႔အခြင့္အေရး မဟာမင္းႀကီး႐ုံးအေနနဲ႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲကို ဝင္ခြင့္ေပးဖို႔ ျမန္မာအစိုးရကို ထပ္ခါထပ္ခါ ခြင့္ျပဳခ်က္ေတာင္းေနပါတယ္။ ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် သြားၿပီး ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ အေျခအေနကို မ်က္ဝါးထင္ထင္ ၾကည့္ခ်င္ပါတယ္။ ဟုတ္ ပါတယ္။ အခုရိုဟင္ဂ်ာေတြကိုေမးထားပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲကို ဝင္ၿပီး မတူညီ တဲ့ တျခားသတင္းရင္းျမစ္ေတြကိုလည္း ေမးျမန္းစုံစမ္းခ်င္ပါတယ္။
ဘီဘီစီ
အခု ကုလသမဂၢ ရခိုင္အေရးမွာ ျမန္မာစစ္တပ္က လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ တယ္၊ လူသတ္တယ္၊ မုဒိန္းက်င့္တယ္လို႔ စြပ္စြဲထားပါတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ အိမ္ျပန္လာေရး ကိုလည္း တိုက္တြန္းထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာအစိုးရနဲ႔ အစိုးရစစ္တပ္တို႔က ကုလသမဂၢနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရမွာကို လိုလားပုံမျပပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ မဟာမင္းႀကီး႐ုံးအေန နဲ႔ ဘာဆက္လုပ္မလဲ။
အဲလစ္ဇဘက္
ဒီေမးခြန္းရဲ့ အေျဖက ေတာ္ေတာ္က်ယ္ျပန္႔ပါတယ္။ ဒါကို ေျဖဆိုဖို႔က ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး မဟာမင္းႀကီး႐ုံးတခုတည္းနဲ႔သာ သက္ဆိုင္ တာမဟုတ္ပါဘူး။ ကုလသမဂၢ တခုလုံး အျပင္ နိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္း တခုလုံးနဲ႔ပါ သက္ဆိုင္ပါ တယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ အခုရိုဟင္ဂ်ာေတြ ထြက္ေျပးေနတဲ့ ျဖစ္ရပ္ဟာ ျမန္မာ တခုတည္းသာမက ေဒသတြင္း တျခား နိုင္ငံေတြကိုပါ ထိခိုက္ပတ္သက္လာလို႔ပါ။ က်မတို႔ လူ႔အခြင့္အေရးမဟာမင္းႀကီး႐ုံးအေနနဲ႔ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ နံပါတ္တစ္ လုံျခဳံေ ရးတပ္ဖြဲ႕ေတြရဲ့ အၾကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္မွုေတြကို ရပ္ပါ။ နံပါတ္ႏွစ္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို အိမ္ျပန္ ခြင့္ေပးပါ။ သူတို႔အတြက္ အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရးေတြေပးပါ။ စီးပြားေရးနဲ႔ ယဥ္ေက်းမွု အခြင့္အေရးေတြေပးပါ။ ဥပမာ နိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ေပးေရးလိုဟာမ်ိဳးဟာ သိပ္အေရးႀကီးပါတယ္။
ဘီဘီစီ
အခုကုလသမဂၢက ရိုဟင္ဂ်ာေတြ အိမ္ျပန္လာခြင့္ ေပးဖို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကိုယ္တိုင္က မျပန္ရဲဘူးဆိုရင္ေရာ ဘယ့္ႏွယ္ လုပ္မလဲ။
အဲလစ္ဇဘက္
ဒါ့ေၾကာင့္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ အေနနဲ႔ စိတ္ခ်လက္ခ် အိမ္ျပန္ရဲ့ေလာက္တဲ့ အေျခအေန တရပ္ဖန္တီးေပးဖို႔ဟာ သိပ္အေရးႀကီးပါတယ္လို႔ က်မတို႔ ေျပာေနတာပါ။ သူတို႔ဟာ လုံျခဳံစိတ္ခ်စြာ၊ ဂုဏ္သိကၡာရွိစြာ၊ ႏွိမ္ခ်ဆက္ ဆံခံရျခင္းကင္းေဝးစြာ အိမ္ျပန္နိုင္ၿပီး ျမန္မာနိုင္ငံမွာ အေျခခ်ေနထိုင္ ခြင့္ရဖို႔လိုပါတယ္။
BBC Burmese